Budowa boiska sportowego, w szczególności piłkarskiego ze sztucznej trawy, wiążę się ze sporym wydatkiem. W szczególności przy projektowaniu boisk rekreacyjnych i przyszkolnych należy uwzględnić racjonalność i gospodarność zarządzania budżetem.
Jak zatem nie popełnić błędów przy realizacji boiska? Jak wybrać trwałe i sprawdzone rozwiązania? Czego się wystrzegać? Na powyższe pytania odpowiemy w niniejszym wpisie.
Budowa boiska – jak to wygląda?
Budowa boiska ze sztucznej trawy składa się z paru etapów – o których pisaliśmy już w poprzednich wpisach.
Po krótce można opisać całą inwestycje w paru krokach. Po pierwsze oznacza to wykonanie projektu oraz uzyskanie odpowiednich pozwoleń od organów budowlano-architektonicznych.
Następnie należy przystąpić do prac. W pierwszej kolejności należy wykonać podbudowę. W zależności od projektu to zazwyczaj podbudowa jest wykonana z kruszyw lub z płyty betonowej. W przypadku boisk piłkarskich zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest wykonanie boiska z zagęszczonych kruszyw.
Jeżeli badania geologiczne wskażą występowanie nieprzepuszczalnej warstwy (np. beton, glina), to należy dodatkowo uwzględnić montaż rur drenażowych. Jeżeli grunt jest chłonny, to w większości przypadków, takie boisko (do wielkości ok. 2000 m2) może zostać wykonane z drenażem naturalnym. Większość boisk typu Orlik była wykonywana bez uwzględnienia dodatkowego systemu drenażowego. Jednakże, ostateczna decyzja dotycząca drenażu powinna być podjęta po przeanalizowaniu chłonności gruntu oraz warunków wokół boiska.
Trwała podbudowa powinna uwzględniać co najmniej:
- warstwę odsączająca – z piasku lub pospółki – o grubości co najmniej 10-13 cm;
- warstwę stabilizująca – uwzględniająca kamień – o grubości co najmniej 15 cm;
- warstwę klinującą i wyrównującą – o grubości ok. 4 cm.
Zagęszczone i wyprofilowane kruszywa, stanowią podbudowę. Na wykonaną podbudowę można dokonać instalacji sztucznej trawy.
Podkłady amortyzujące
Na tym etapie Inwestor powinien podjąć również istotną decyzje – czy wykonać boisko z podkładami amortyzującymi czy bez? Generalnie zasada jest taka, że podkłady są niezbędne przy sztucznej trawie o wysokości włókna niższej niż 40 mm. Przy wyższych trawach, zastosowanie podkładów jest opcjonalne.
Inwestor powinien zdecydować, czy chce dodatkowo inwestować w podkłady, które mogą zwiększyć koszt położenia sztucznej trawy o ok. 25-40%. Potencjalna „oszczędność” w wyborze niższej sztucznej trawy na pewno nie zniweluje dodatkowego kosztu podkładów. Dlatego, Inwestor powinien mieć świadomość, że zawsze boisko z podkładami amortyzującymi będzie droższe w budowie, niż boisko bez podkładów (z wyższą sztuczną trawą).
Podkłady amortyzujące są również kolejnym elementem, który może podlegać zużyciu, więc pod tym względem, takie boisko jest mniej trwałe.
Sztuczna trawa
Wybór sztucznej trawy to jest jedna z kluczowych decyzji przy budowie boska ze sztucznej trawy. Różnica pomiędzy standardowymi rozwiązaniami stosowanymi na boiska Orlik 2012, a najdroższymi nawierzchniami może wynosić nawet paręnaście euro na 1m2.
Co istotne, to publiczni Inwestorzy nierzadko określając bardzo szczegółowe parametry dotyczące sztucznej trawy (szczegółowy opis techniczny oraz opis dokumentacji), bardzo zawężają liczbę oferentów. Sytuacją niemalże powszechną jest przygotowanie dokumentacji, w której opis dokumentacji sztucznej trawy zawarty jest na 1-1,5 strony A4. Dla porównania, opis innych elementów zamówienia – typu urządzeń sportowych lub zasypu ogranicza się do paru zdań. Widząc taki opis, można niemalże ze 100% pewnością stwierdzić, że opis przedmiotu zamówienia jest skonstruowany w sposób, który ma wskazać jeden produkt(czasami z uwzględnieniem wariantów to 2-3 produkty) jednego producenta, a cały przetarg można uznać za niesprawiedliwy. W takiej sytuacji, często zgłasza się mała liczba oferentów i normą jest, że inwestycja wykonania boiska jest z 30-50% droższa niż mogłaby być, gdyby „zracjonalizować” opis sztucznej trawy.
Parametry
Standardowe parametry sztucznej trawy to:
- wysokość trawy piłkarskiej: 40-60 mm;
- włókna: monofilowe;
- gęstość trawy: od 90 000 włókien/m2 (trawa rzadka) do 200 000 włókien/m2 (trawa bardzo gęsta);
- Dtex: od 8 800 (cienkie włókna) do 16 000 (grube włókna);
Zabawne udziwnienia, takie jak stosowanie włókien o różnym poziomie Dtex, lub o różnych przekrojach, stanowi nic innego jak próbę określenia unikalnego produktu – czyli ograniczenia konkurencji oraz zwiększeniu kosztu budowy całego boiska.
Przykład jednego z postępowań zamówień publicznych pokazuje jasno taką próbę ograniczenia konkurencji. Zamawiający w wymaganiach parametrów sztucznej trawy, zażądał, aby produkt składał się z trzech włókien o różnych przekrojach włókna oraz co istotniejsze o różnych poziomach Dtex (każde kolejne włókno miało niższy poziom Dtex). Każda osoba racjonalnie patrząca, zauważyłaby, że takie parametry trawy nie mają żadnego sensu i logicznie patrząc – jeżeli Inwestor chce włókno z wysokim poziomem Dtex, to czemu cała trawa nie ma być wykonana z włókna o najwyższym Dtex, lecz dopuszcza jest trawę ze średnim poziomem Dtex, mniejszym poziomem Dtex i jeszcze mniejszym poziomem Dtex. Powód – ograniczenie konkurencji oraz opis bardzo unikalnego produktu. Skutek? Bardzo często realizacja zadania w znacznie większym budżecie niż pierwotnie zakładano.
Wymagania FIFA
Podobnie wygląda sytuacja z certyfikacją FIFA. Inwestorzy niestety bardzo często nie rozróżniają paru kwestii, takich jak: certyfikacja boiska, licencjonowanie producenta oraz badania sztucznej trawy.
Certyfikacja boiska
Wbrew powszechnej opinii, FIFA nie certyfikuje sztucznej trawy, lecz wykonuje certyfikacje boiska. Certyfikacja boiska polega na wykonaniu całości boiska (podbudowy, podkładów, sztucznej trawy, zasypu) w sposób określony przez FIFA z produktów licencjonowanych przez FIFA.
Tego typu certyfikacja ma sens tylko, jeżeli boisko ma być boiskiem pełnowymiarowym. Zgodnie z dokumentami dotyczącymi certyfikacji tylko boisko pełnowymiarowe może zostać certyfikowane.
Oznacza to, że obowiązek certyfikacji boiska lub przedstawienia sztucznej trawy certyfikowanej przez FIFA na boisko przyszkolne lub rekreacyjne o powierzchni mniejszej niż 5 000 m2, jest świadomą decyzją Inwestora dotyczącą zwiększenia kosztów inwestycji, ponieważ nawet zastosowanie takich dokumentów nie pozwoli na uzyskanie certyfikacji.
Licencjonowany producent FIFA
Aby uzyskać certyfikacje boiska (jak opisano powyżej) należy mieć sztuczną trawę od licencjonowanego producenta FIFA (FIFA LICENSEE lub FIFA Preferred Provider). Określone tytuły są uzależnione od opłacania płatności licencyjnej i wiążą się z przynależnością do określonego stowarzyszenia. Wśród takich producentów jest wielu producentów z Chin.
Posiadanie trawy od licencjonowanego producenta FIFA daje tylko taką korzyść, że boisko z taką trawą będzie mogło być certyfikowane. Jak wskazano powyżej, taka potencjalna korzyść może mieć miejsce tylko przy boisku pełnowymiarowym.
Co istotne, to np. firm FIFA Preferred Producer (FPP) jest raptem kilka na całym świecie – co oznacza, że jeżeli Inwestor wymaga trawy od producenta FPP, a wykonuje boisko przyszkolne, to taki inwestor działa na swoją niekorzyść i świadomie lub nieświadomie zwiększa koszt realizacji projektu, który może się zakończyć położeniem Chińskiej trawy 😀
Badanie sztucznej trawy
Badania sztucznej trawy wykonane przez niezależne akredytowane przez FIFA laboratorium są de facto najistotniejszymi badania i wymaganiami dotyczącymi „Wymagań FIFA”. Tak samo jak poprzednie punkty, badania wykonane przez niezależne laboratorium ograniczają konkurencje. Jedyny ich plus, to, że w przeciwieństwie do poprzednich punktów, przynajmniej ten parametr potwierdza jakość produktu (podczas, gdy Certyfikacja Boiska oraz Licencjonowany producent FIFA nie skupiają się na jakości produktu).
Zasyp boiska
Boiska ze sztucznej trawy zasypane są zazwyczaj piaskiem kwarcowym oraz granulatem gumowym.
Najtańsze rozwiązanie to granulat typu SBR, od którego w Polsce się powoli odchodzi. Granulat SBR ma złą sławę za sprawą przebarwiania ubrań, oraz zapachu „opon” w ciepłe dni.
Optymalnym rozwiązaniem aktualnie stosowanym jest granulat EPDM z recyklingu, który jest tańszym granulatem EPDM.
Najdroższe rozwiązanie polega na zastosowaniu granulatu EPDM Virgin, czyli z produkcji pierwotnej. Przy boiskach ze sztucznej trawy, takie rozwiązanie nie daje wielu dodatkowych korzyści a znacząco podnosi koszt (może być nawet parokrotnie droższy od EPDM z recyklingu oraz nawet 8-10 razy droższy od SBR).
Sprawdzone i trwał rozwiązania
Aktualnie boiska ze sztucznej trawy uznawane są za dość trwałe rozwiązania. Należy jednak znać trwałość tych rozwiązań. Nawierzchnia ze sztucznej trawy, przy regularnej konserwacji powinna posłużyć użytkownikom nawet z 20 lat.
W podobnym okresie, odnowienia wymagałaby boiska poliuretanowe. Natomiast boiska z trawą naturalną przy intensywnej eksploatacji mogą wymagać wymiany nawet po jednym sezonie.
Podsumowanie
W zależności od podejścia Inwestora boisko piłkarskie ze sztuczna trawą może się okazać bardzo drogą inwestycją lub te koszty można zracjonalizować. W ogólnym rozrachunku, przy racjonalnych parametrach, koszt inwestycji może być niższy nieraz nawet o 40%.
